Investorlar ishonchini yo'qotmoqda: Tramp Fedga bosim qilmoqda, bozorlar qulamoqda
Osiyo fond bozorlari va AQSh fyucherslari hafta boshida keskin yo'qotishlar bilan ochildi. Bu holat AQSh Federal Rezerviga bo'layotgan siyosiy bosim va kuchayib borayotgan savdo xatarlariga nisbatan ortib borayotgan xavotirlarni aks ettirdi.
Prezident Donald Trampning Federal Rezerv raisi Jerome Powellga nisbatan keskin tanqidlari e'tibor markazida bo'lib turibdi. Manbalarga ko'ra, Oq uy Powellning lavozimidan chetlatilishini jiddiy muhokama qilmoqda. Bu esa AQSh markaziy bankining mustaqilligi bo'yicha savollarni keltirib chiqardi va global bozorlarga kuchli zarba berdi.
Dam olishsiz hafta oxiri: bozorlar tinchimadi
Pasxa bayrami sababli juma va dushanba kunlari Yevropadagi ko'pchilik savdo maydonchalari yopiq bo'lganiga qaramay, beqarorlik to'lqini global birjalarni qamrab oldi. Likvidlikning pastligi esa volatillikni yanada kuchaytirdi.
- S&P 500 fyucherslari 0.75% ga kamaydi
- Nasdaq 0.8% ga yo'qotdi
- Osiyoda Yaponiyaning Nikkei va Tayvanning TWII indekslari 1% dan ko'proqqa tushdi
- Xitoy bozorlarida esa umumiy salbiy fonda biroz ijobiy harakat kuzatildi
Savdo tahdidlari va siyosiy bosim dollarga zarba bermoqda
Tramp o'z bayonotlari va boj siyosati bilan moliya bozorlaridagi taranglikni yanada kuchaytirmoqda. Investorlar dollarning barqarorligi va odatda notinch davrlarda "xavfsiz boshpana" sifatida qaraladigan AQSh aktivlarining jozibasidan tobora shubhalanmoqda.
Bozorlar ayniqsa prezidentning Federal Rezerv va uning rahbariyatiga qaratilgan navbatdagi keskin ritorikasiga og'riqli javob berdi. Bu hujumlarning kuchayishi ishonchning yanada yo'qolishiga sabab bo'ldi.
Valyutalar o'rtasida tebranishlar: dollar zaiflashdi, tilla va frank kuchaydi
Riskdan qochish kayfiyati ortidan dollar sezilarli darajada zaiflashdi:
- Yevro: AQSh dollariga nisbatan so'nggi uch yildagi eng yuqori darajaga chiqdi
- Yapon yenasi: 2023-yil sentabrdan buyon eng kuchli pozitsiyada
- Shveytsariya franki: AQSh dollariga nisbatan o'n yillik eng yuqori cho'qqiga chiqdi
Shu bilan birga, notinchlik davrining klassik xavfsiz aktivlaridan biri bo'lgan tilla rekord darajalarga ko'tarildi — bu investorlarning moliyaviy ufqda esayotgan bo'ronlardan boshpana izlayotganidan dalolat beradi.
Fed mustaqilligi xavf ostidami? Mutaxassislar xavotirda
Chikago Federal Rezerv banki prezidenti Austan Goolsbee yakshanba kuni bergan intervyusida markaziy bankka bo'layotgan siyosiy bosimdan xavotir bildirdi. U Fedning tashqi aralashuvsiz pul-kredit siyosatini olib borish qobiliyatini saqlab qolish muhimligini ta'kidladi. Uning aytishicha, Federal Rezervning dunyodagi eng yetakchi markaziy bank sifatidagi obro'si aynan uning mustaqilligiga asoslangan — bu mustaqillikni zaiflashtirishga qaratilgan har qanday urinish uzoq muddatli iqtisodiy barqarorlik va investorlar ishonchiga putur yetkazadi.
Bozorlar asabiylashmoqda: obligatsiya daromadlari o'zgarib turibdi
Siyosiy frontdagi xavotirli belgilar fonida obligatsiyalar bozorida aralash tendensiyalar kuzatilmoqda:
- 10 yillik AQSh g'aznachilik obligatsiyalari rentabelligi Osiyodagi savdolarda 3.5 bazaviy punktga oshdi
- 2 yillik obligatsiyalar esa, stavka o'zgarishlariga sezuvchanroq bo'lib, 3.6 punktga pasaydi
Bu esa bozordagi foiz stavkalarining pasayishi mumkinligiga bo'lgan kutishlarning ortib borayotganini ko'rsatmoqda — ayniqsa, Tramp Fed rahbariyatiga bosim o'tkazganidan keyin.
E'tibor yirik kompaniyalarda: daromadlar mavsumi boshlandi
Bu hafta Wall Street yirik texnologik kompaniyalar hisobotlariga e'tibor qaratmoqda. Ular orasida:
- Alphabet (Google'ning bosh kompaniyasi)
- Intel (yarimo'tkazgichlar giganti)
- Tesla (elektromobil ishlab chiqaruvchisi) bor
2025-yil "mashhur yettilik" aksiyalari uchun og'ir kechmoqda:
- Alphabet taxminan 20% ga pasaygan
- Tesla esa bozor qiymatining deyarli 40% ini yo'qotgan
Investorlar choraklik hisobotlarni diqqat bilan kuzatadi — bozor teskari burilishga kirishadimi-yo'qmi, shuni aniqlash uchun.
Savdo o'yinlari davom etmoqda: noaniqlik biznesni bosib turibdi
Kompaniyalar AQSh boj siyosatining o'zgaruvchan tuzilmasiga moslashishda davom etmoqda. Ba'zi yuqori bojlar vaqtincha bekor qilinganiga qaramay, Oq uy muzokaralarda qat'iy pozitsiyasini saqlab qolmoqda va xalqaro bosimni kuchaytirmoqda.
- Xitoy bilan munosabatlar: Dunyoning ikkinchi yirik iqtisodiyoti bilan aloqalar ayniqsa tarang. Yangi muzokaralar bosqichlari og'ir kechmoqda, barqaror kelishuv istiqbollari esa noaniq.
- Biznes hamjamiyati: Bo'layotgan voqealarni xavotir bilan kuzatmoqda, chunki har qanday kuchayish yangi uzilishlar zanjiri va bozor volatilligiga olib kelishi mumkin.
Janubiy Koreyada eksportlar keskin tushdi — ogohlantiruvchi signal
Janubiy Koreyadan kelgan so'nggi iqtisodiy ma'lumotlar aprel oyining boshida eksportlarning keskin pasayganini ko'rsatdi. Bu esa AQSh bojlarining global savdoga tobora chuqurroq ta'sir qilayotganining xavotirli belgisi sifatida baholanmoqda.
Seul va Vashington shu hafta yangi muzokaralar bosqichiga tayyorgarlik ko'rmoqda, biroq bozor ishtirokchilari katta umid bog'lamayapti — noaniqlik yuqori va asosiy masalalar bo'yicha kelishmovchiliklar hanuz saqlanib turibdi.
Xususiy muzokaralar va ochiq norozilik: Xitoy va AQSh yana keskinlik yoqasida
Prezident Tramp juma kuni AQSh va Xitoy o'rtasida savdo ziddiyatlariga qaramay, "yaxshi xususiy muzokaralar" davom etayotganini aytdi. Biroq Pekinning diplomatik yondashuvi ancha ehtiyotkor bo'ldi — AQShdagi Xitoy elchisi Vashington "zarur darajadagi hurmat"ni namoyon qilmaguncha, hech qanday konstruktiv muloqota bo'lmasligini ochiq bildirdi.
Bu ritorik tafovutlar ziddiyatlar chuqur ekanligini va keskinlik kuchayishi xavfi yuqoriligini ta'kidlaydi.
Xavfsiz boshpana jozibasi: tilla yana tarix yozmoqda
Tilla barqaror o'sishni davom ettirmoqda. Dushanba kuni bu qimmatbaho metall bir unsiyasi uchun $3,370 darajasidan oshib, yangi tarixiy rekordni o'rnatdi. Bir kunda 1% dan ortiq o'sish yil boshidan beri daromadni 26% ga yetkazdi.
Geosiyosiy beqarorlik va valyuta bozoridagi volatillik kuchayib borayotgan bir vaqtda, investorlar tobora ko'proq xavfsiz aktivlarga o'tmoqda. Tilla esa har doimgidek o'zining "abadiy qiymat" maqomini isbotlamoqda.
Neft narxi tushmoqda: Eron va AQSh yaqinlashmoqda
Tehron va Vashington o'rtasidagi yadroviy muzokaralardagi siljishlardan so'ng neft narxlari tushdi. Munosabatlarning qisman normallashuvi ehtimoli Yaqin Sharqdagi asosiy yetkazib beruvchilardan biri bo'lgan Eron tarafidan yetkazib berishdagi uzilishlar xavfini kamaytirdi.
- Brent fyucherslari 1.75% ga kamayib, bir barrel uchun $66.77 ga tushdi
- AQShning WTI markali nefti ham xuddi shuncha pasayib, $63.55 ga yetdi
Bu voqea geosiyosiy omillar narxlar yo'nalishini qanchalik tez o'zgartira olishini eslatmoqda.
Kriptovalyuta o'sishda: Bitcoin yangi cho'qqilarni yangiladi
An'anaviy bozorlardagi umumiy beqarorlik fonida investorlar raqamli aktivlarni ham yoddan chiqarmayapti. Dushanba kuni Bitcoin deyarli 3% ga o'sib, $87,515 darajasiga yetdi — bu oy boshidan buyon eng yuqori nuqta.
Kriptovalyuta bozori hanuz volatilligi yuqori bo'lgan muqobil variant bo'lib qolmoqda — inflyatsiyadan himoya qilish va spekulyativ daromad olishni istaganlar uchun.
Janubiy Koreya tan olinishi arafasida: bozor rivojlangan maqomga ega bo'lishi mumkin
Seul o'zining sarmoyaviy imijini qayta ko'rib chiqishga qat'iy qadamlar qo'ymoqda: dushanba kuni Janubiy Koreya moliyaviy nazorati vakili mamlakat fond bozorining rivojlangan bozorlar ro'yxatiga kiritilishi ehtimoli nihoyatda yuqori ekanini bildirdi.
Bu qadam xalqaro investorlar uchun yangi ufqlarni ochib, mamlakatning global moliyaviy tizimdagi rolini mustahkamlashi mumkin.
Janubiy Koreya Osiyodagi to'rtinchi yirik iqtisodiyot bo'lishiga, yuqori darajadagi infratuzilma, texnologik ustunlik va barqaror makroiqtisodiy ko'rsatkichlarga ega bo'lishiga qaramay, hali ham MSCI tasnifida "rivojlanayotgan bozor" sifatida ko'rsatilgan.
Bu tafovut uzoq vaqtdan beri tahlilchilar va xalqaro ishtirokchilarda savollar uyg'otmoqda — ular Janubiy Koreya aktivlarida rivojlangan yurisdiktsiyalar uchun xos bo'lgan barqarorlik va yetuklikni ko'rmoqda.
"Short" sotuvlar blokdan chiqarildi: investorlar yo'lida muhim qadam
Rivojlangan maqomga erishishdagi asosiy to'siqlardan biri qisqa sotuvlarga (short selling) bo'lgan taqiq edi. Biroq o'tgan oy mamlakat besh yil ichida ilk bor bu cheklovni butun fond bozori bo'ylab to'liq bekor qildi va shu orqali MSCI hamda asosiy xorijiy investorlar ko'rsatgan asosiy e'tirozlardan birini bartaraf etdi.
Bu harakat shaffoflik, raqobatlilik va ochiqlikka sodiqlik belgisi sifatida qabul qilinmoqda — bu esa rivojlangan bozorlar toifasiga kiritilish uchun muhim mezonlardandir.
Hal qiluvchi oy: MSCI tasnifi yangilanmoqda
Endi barcha e'tibor Morgan Stanley Capital International (MSCI) tomonidan iyun oyida e'lon qilinadigan indeks ko'rib chiqishiga qaratilgan. MSCIning standart jarayoniga ko'ra, bozorlar to'liq qayta tasniflashdan oldin 1–2 yillik kuzatuv davridan o'tadi.
Agar Janubiy Koreya qisqa ro'yxatga kirsa, bu keyinchalik rasmiy tan olinishga olib boruvchi muhim qadam bo'ladi — va MSCI indekslarini avtomatik ravishda kuzatuvchi yuzlab milliard dollarlik passiv sarmoyalar oqimini jalb qilish imkonini beradi.
